PROGRAM
WYCHOWAWCZY
Szkoła
Podstawowa Nr 2
im. Bohaterów Westerplatte
we Wschowie
rok szkolny 2014/2015
„W
wychowaniu chodzi właśnie o to,
ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem
o to, ażeby bardziej był, a nie tylko więcej miał,
aby więc poprzez wszystko, co ma, co posiada,
umiał bardziej i pełniej być człowiekiem,
to znaczy, ażeby również
umiał bardziej być nie tylko z drugimi, ale i dla drugich”
Jan
Paweł II
Podstawą stworzenia Szkolnego
Programu Wychowawczego są następujące akty prawne:
§
Ustawa o systemie oświaty.
§
Karta Nauczyciela.
§
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół
podstawowych i gimnazjów.
§
Program polityki prorodzinnej państwa przyjęty 17.11.1998 r. przez
Komitet Społeczny RM.
§
Konstytucja RP (art.48,53,70,73).
§
Konkordat między Rzeczpospolitą Polską a Stolicą Apostolską.
§
Konwencja Praw Dziecka.
§
Europejska Karta Praw Człowieka.
§
Statut Szkoły.
Program Wychowawczy powstał w oparciu o:
§
Zadania zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla
sześcioletniej szkoły podstawowej
§
Analizę potrzeb i oczekiwań uczniów oraz ich rodziców.
§
Wnioski wypływające z analizy pracy nauczycieli Szkoły Podstawowej
Nr 2 we Wschowie
§
Wyniki ankiet ewaluacyjnych dla rodziców i uczniów.
I.
Założenia podstawowe Programu Wychowawczego
Szkoły Podstawowej Nr 2 we Wschowie.
1. Społeczność szkolną Naszej Szkoły stanowią:
- uczniowie,
- ich rodzice,
- pracownicy szkoły: dyrekcja, nauczyciele, pracownicy administracji
i obsługi.
2. Wszyscy członkowie społeczności szkolnej współpracują w
atmosferze wzajemnego zrozumienia i szacunku w podejmowaniu
wyznaczonych zadań.
3. Nasza Szkoła uznaje, że pierwsze i niezbywalne prawa wychowawcze
do swoich dzieci mają rodzice, szkoła zaś spełnia funkcję
doradczo-wspierającą.
4. Wszyscy pracownicy szkoły są wychowawcami – wychowują swoją
osobowością i postawą.
5. Wychowanie w Naszej Szkole ma charakter integralny,
humanistyczny i indywidualny.
Integralny
– obejmuje wszystkie sfery osoby ucznia: fizyczną, psychiczną,
duchową i społeczną.
Humanistyczny
– stawia w centrum osobę ucznia.
Indywidualny
– tempo nauczania, dobór treści i metod uwzględnia indywidualne
możliwości
psychofizyczne ucznia.
6. Nasza Szkoła wychowuje w chrześcijańskim systemie wartości z
poszanowaniem innych
wyznań uznających powszechnie przyjęte zasady etyczno – moralne.
II. Cele wychowawcze szkoły
Podstawowym
założeniem systemu wychowawczego Naszej Szkoły jest wszechstronny
rozwój intelektualny, emocjonalny i fizyczny wychowanka.
W działaniach
wychowawczych zmierzać będziemy do osiągnięcia następujących celów:
·
do
wszechstronnego rozwoju osobowości ucznia, uwzględniającego jego
predyspozycje psychiczne, emocjonalne, intelektualne, środowisko
rodzinne i kulturowe,
·
do
ukształtowania jego postawy społecznej i obywatelskiej w duchu
poszanowania dla wartości uniwersalnych i narodowych oraz tradycji
lokalnych.
CELEM ROZWOJU INTELEKTUALNEGO JEST:
Kształtowanie u wychowanka:
·
ciekawości poznawczej,
·
umiejętności twórczego myślenia,
·
samoakceptacji i umiejętności odkrywania własnych zalet i uzdolnień,
·
samokrytycyzmu i wglądu we własne ograniczenia i słabości,
·
umiejętności przyswajania wiedzy i samodzielnego korzystania z
różnych źródeł informacji,
·
pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego oraz
postawy dociekliwości,
·
umiejętności dzielenia się swoją wiedzą z innymi, nawyku rozwijania
zainteresowań, zamiłowań i upodobań,
·
umiejętności prowadzenia dyskusji, precyzyjnego formułowania
problemów i argumentowania.
CELEM ROZWOJU EMOCJONALNO - MORALNEGO JEST:
Uwrażliwienie wychowanka na wartości: dobro, prawdę, uczciwość,
odpowiedzialność oraz cnoty zapomniane: usłużność, współczucie,
wyrozumiałość, łagodność, wierność, życzliwość, wdzięczność i
poprzez nie kształtowanie:
-
umiejętności myślenia wartościującego,
-
odpowiedzialności za własne słowa i czyny,
-
umiejętności oceny własnych reakcji, uczuć i stanów
psychicznych,
-
empatii,
-
tolerancji i szacunku dla wartościowych form odmienności i
indywidualności,
-
umiejętności stawiania sobie celów i realizowania ich,
-
umiejętności opanowania ekspresji własnych uczuć i emocji oraz
rozumnego dostosowywania się do otoczenia,
-
kultury języka i zachowania,
-
umiejętności utrzymywania wartościowych i przyjaznych kontaktów
z innymi ludźmi,
-
kształtowanie własnej wrażliwości uczuciowej i moralnej.
CELEM WYCHOWANIA
OBYWATELSKO-PATRIOTYCZNEGO JEST:
-
przygotowanie wychowanków do aktywnego i świadomego uczestnictwa
w życiu demokratycznego społeczeństwa,
-
kształtowanie postawy zaangażowania w życie społeczne,
-
budzenie postaw patriotycznych oraz szacunku dla tradycji
narodu, państwa, środowiska lokalnego i szkoły,
-
kształtowanie szacunku dla hymnu państwowego, godła oraz
głównych świąt narodowo-państwowych,
-
poznanie historii i tradycji rodzinnego miasta i regionu,
-
kształtowanie postawy proeuropejskiej,
-
wdrażanie wychowanka do różnorodnych form działalności
społecznej.
CELEM
ROZWOJU FIZYCZNO-ZDROWOTNEGO JEST:
-
promowanie zdrowego stylu życia, kształtowanie nawyków
higienicznych i zdrowotnych,
-
doskonalenie odporności, hartu i sprawności fizycznej,
-
wpajanie nawyku rozwijania własnych predyspozycji w zakresie
dyscyplin sportowych.
Wymogi współczesnego świata stawiają przed nami konieczność
rozszerzania tradycyjnych celów wychowawczych o nowe, które
określają normy i sposoby postępowania w dziedzinie ekologii,
świata mediów, cywilizacji druku, wychowania komunikacyjnego oraz
edukacji prorodzinnej.
CELE W ZAKRESIE
EKOLOGII:
-
uświadomienie wychowankom sensu i wagi ochrony środowiska
naturalnego człowieka,
-
wytworzenie nawyków szacunku dla wszelkich form otaczającej nas
przyrody,
-
rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska naturalnego i
estetykę otoczenia,
-
uświadomienie wychowankom przyczyn, mechanizmów i skutków
powstawania niepożądanych i szkodliwych zmian w środowisku
naturalnym,
-
wytwarzanie w uczniach nawyków aktywnego uczestnictwa w
działaniach na rzecz ekologicznej odnowy zniszczonego lub
zanieczyszczonego środowiska naturalnego.
CELE W ZAKRESIE WYCHOWANIA MEDIALNEGO I CZYTELNICZEGO:
-
uczenie wychowanków samodzielnego poszukiwania potrzebnych im
informacji i materiałów,
-
nabywanie umiejętności krytycznego i selektywnego korzystania z
szerokiej oferty medialnej,
-
rozwijanie i utrwalanie zainteresowań i nawyków czytelniczych,
-
kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa
kulturowego w dobie globalizacji przekazu oraz kultury masowej.
CELE W ZAKRESIE
WYCHOWANIA KOMUNIKACYJNEGO:
-
wyposażenie uczniów w niezbędne wiadomości, których poznanie
warunkuje zrozumienie zasad świadomego i bezpiecznego
uczestnictwa w ruchu drogowym w charakterze pieszego, pasażera,
rowerzysty, motorowerzysty,
-
kształtowanie umiejętności obserwacji i oceny sytuacji na drodze
oraz podejmowanie właściwej decyzji,
-
wdrażanie do poszanowania miejsc użyteczności publicznej i
urządzeń związanych z transportem,
-
kształtowanie postaw i nawyków zapewniających bezpieczeństwo i
wygodę wszystkich użytkowników ruchu drogowego,
-
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska
naturalnego w związku z rozwojem motoryzacji.
CELE W ZAKRESIE WYCHOWANIA DO ŻYCIA W RODZINIE:
-
kształtowanie wizji rodziny jako „swoistej akademii dobra i
miłości, życiowej przystani”,
-
przekazanie uczniom wiedzy z zakresu spraw związanych z
funkcjonowaniem dziecka w rodzinie,
-
ukazanie specyfiki ról kobiecych i męskich oraz roli związków
uczuciowych,
-
przygotowanie do rodzicielstwa.
III. Powinności wychowawcze
nauczycieli i innych pracowników szkoły
Nauczyciele
przedmiotu
-
Są wychowawcami.
-
Realizują zadania w zakresie pracy edukacyjnej.
-
Wspomagają nauczycieli wychowawców w ich szczególnej roli, jaką
jest troska o rozwój osobowy ucznia we wszystkich sferach jego
osobowości.
-
Przygotowują wychowanków do życia w społeczeństwie.
-
Rozwijają umiejętności rozwiązywania życiowych problemów.
-
Współuczestniczą w tworzeniu zwyczajów i obyczajów klasowych,
szkolnych.
-
Obowiązkiem każdego nauczyciela jest każdorazowe reagowanie na
dobro i zło.
Pedagog i psycholog
szkolny
Swoimi kompetencjami i wiedzą
wspierają wychowanków w dobrym samorozwoju, a wychowawców i
rodziców w wychowaniu, czyniąc to poprzez:
-
prowadzenie przy porozumieniu z wychowawcą lekcji wychowawczych;
-
w sprawach wychowawczych utrzymywanie indywidualnego kontaktu z
dyrekcją, wychowawcami, wychowankami bądź rodzicami;
-
udzielanie porad wychowankom i rodzicom;
-
prowadzenie indywidualnych zajęć z wychowankami i rodzicami
potrzebującymi wsparcia;
-
prowadzenie szkoleniowych rad pedagogicznych, dodatkowych
szkoleń dla nauczycieli;
-
współpracę z instytucjami wspierającymi działania wychowawcze,
m.in. policją, sądem, Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych i Pomocy Rodzinie, świetlicą terapeutyczną,
poradnią psychologiczno-pedagogiczną.
Pracownicy obsługi
szkoły
Pracownicy administracji i obsługi aktywnie współuczestniczą w
procesie wychowawczym szkoły.
IV. Powinności wychowawców klasowych
Wychowawca:
-
Jest zobowiązany do rozpoznania sytuacji wychowawczej uczniów i
udzielenie niezbędnych informacji uczącym nauczycielom.
·
W oparciu o Program Wychowawczy Szkoły i diagnozę potrzeb uczniów
tworzy plan działań wychowawczych dla danej klasy i opracowuje
tematykę
godzin wychowawczych (w klasach IV – VI), dostosowując ją do planu
działań wychowawczych dla poszczególnych klas według schematu:
Cel/
priorytet |
Treści i działania, tematyka lekcji |
Sposób realizacji |
Odpowiedzialni |
Termin |
·
Podejmuje systematyczne wysiłki zmierzające do wytworzenia
właściwej atmosfery w klasie.
·
Ma obowiązek corocznego zapoznawania rodziców podczas pierwszego
spotkania o obowiązujących w szkole przepisach i wymogach (Statut,
WZO, Program Wychowawczy),
·
Uczestniczy we wszystkich sytuacjach ważnych dla klasy ujętych w
planie wychowawczym, np. imprezach, w których uczestniczą
wychowankowie.
·
Kieruje wszystkimi klasowymi wycieczkami.
·
W miarę potrzeb odwiedza wychowanka w jego miejscu zamieszkania,
po uzyskaniu zgody rodziców ucznia.
·
Czuwa nad postępami w nauce i frekwencją ucznia, jest w stałym
kontakcie z rodzicami i stara się poznać sytuacje pozaszkolne
wychowanka.
·
Organizuje różne formy pomocy dla uczniów.
·
Jest zobowiązany do kierowania uczniów z trudnościami w nauce do
poradni psychologiczno-pedagogicznej na badania specjalistyczne.
·
Czuwa nad wynikami pracy swoich wychowanków i reaguje w przypadku
nierealizowania przez uczących nauczycieli zaleceń specjalistów.
·
Prowadzi rozwiązywanie danego problemu konkretnego ucznia we
współpracy z pedagogiem szkolnym i psychologiem oraz pracownikami
poradni.
·
Organizuje klasowe zebrania rodziców oraz w razie potrzeby
prowadzi z nimi rozmowy indywidualne.
·
Prawidłowo i systematycznie prowadzi dokumentację klasową.
V. Plan działań wychowawczych dla poszczególnych klas
Wychowawcy wspólnie z uczniami ustalili priorytety działań
wychowawczych w roku szkolnym 2014/2015. Ustalili, że realizowane
one będą w poszczególnych miesiącach roku szkolnego na zajęciach
edukacji społecznej w klasach I – III, na lekcjach wychowawczych w
klasach IV – VI a obejmować będą następującą tematykę:
IX
– „Kultura na co dzień, czyli jak obycie ułatwia życie”.
X
– „Ucz się, to nie boli, czyli jak się uczyć i zachowywać w
szkole”.
XI – „Jak Cię widzą, tak Cię piszą, czyli jak się ubrać w zależności
od okazji”.
XII – „Podano do stołu, czyli jak zachować się przy stole i
miejscach publicznych”.
I/II – „Za pięć dwunasta, czyli punktualność”.
III – „Nie przerywaj mi!!! Czyli kłótnie, spory, rozmowy, dyskusje”.
IV – „Plotka wylatuje wróblem, czyli o obmawianiu, przezywaniu,
plotkowaniu i jego skutkach”.
V – „Halo i nie halo, czyli trudna sztuka korzystania z telefonu,
telewizora, komputera, itp.”.
VI – „Bezpieczne wakacje, czyli jak cało i zdrowo spędzać czas
wolny”.
Plan działań wychowawczych dla klas I – III szkoły podstawowej
Treści (Cele wychowawcze) |
Efekty oddziaływań |
|
Nabywanie umiejętności współpracy
w grupie rówieśniczej. |
Uczeń;
-
ma poczucie przynależności do klasy,
-
współtworzy i respektuje normy zachowań w klasie,
-
stosuje się do poleceń nauczyciela,
-
uczy się odpowiedzialności za działanie i wizerunek
grupy,
-
dba o rzeczy własne i innych oraz mienie szkoły. |
|
Kształtowanie nawyków kultury
i higieny osobistej. |
Uczeń:
-
stosuje podstawowe zasady grzecznościowe,
-
nie skarży, mówi prawdę,
-
stosuje zasadę: „jeden mówi, inni słuchają”,
-
dba o swój wygląd zewnętrzny i o czystość wokół siebie. |
|
Wyrabianie szacunku do symboli narodowych. |
Uczeń:
-
zna nazwę Ojczyzny, jej barwy narodowe i godło,
-
zna hymn i potrafi go zaśpiewać,
-
wie, jak zachować się wobec symboli narodowych,
-
potrafi zachować się w czasie uroczystości patriotycznych;
-
jest dumny ze swojego kraju i przez swoje zachowanie
i naukę chce być dobrym Polakiem. |
|
Ugruntowanie zasad właściwego zachowania. |
Uczeń:
-
zna i stosuje zasady dobrego zachowania,
-
umie w kulturalny sposób komunikować się
z innymi ( rozmawia - nie krzyczy),
-
odnosi się z szacunkiem do ludzi starszych,
-
porządkuje salę lekcyjną po zakończonych zajęciach. |
|
Wyrabianie szacunku do tradycji szkoły. |
Uczeń:
-
zna historię swojej szkoły i jej tradycje,
-
uczestniczy w uroczystościach szkolnych i szkolnych
obchodach świąt narodowych,
-
przychodzi na uroczystości odświętnie ubrany. |
|
Kształtowanie przyjaznego i życzliwego
stosunku do przyrody. |
Uczeń:
-
ma pozytywny stosunek do otaczającej go przyrody,
-
czuje się częścią otaczającego go środowiska,
-
dba o rośliny w klasie oraz o czystość swojego otoczenia,
-
pomaga ptakom i zwierzętom w zimie. |
|
Nabywanie umiejętności właściwego zachowania się w
sytuacjach trudnych
i konfliktowych. |
Uczeń:
-
zna swoje prawa i obowiązki,
-
rozróżnia dobro i zło w różnych sytuacjach codziennych,
-
wie, do kogo zwrócić się o pomoc,
-
właściwie reaguje na krzywdę innych. |
|
Wzmacnianie więzi z rodziną. |
Uczeń:
-
jest świadomy, że rodzina stanowi wartość
w jego życiu i ma wobec niej obowiązki,
-
zna historię i zwyczaje swojej rodziny,
-
pamięta o uroczystościach rodzinnych i świętach,
-
zaprasza członków rodziny na uroczystości klasowe
i szkolne. |
|
Plan działań wychowawczych dla klas IV – VI szkoły podstawowej
Treści (Cele wychowawcze) |
Efekty oddziaływań |
|
Klasa IV
|
|
Kształtowanie umiejętności komunikowania się z dorosłymi i
rówieśnikami. |
Uczeń:
-
zna i stosuje zasady i reguły obowiązujące w relacjach
międzyludzkich,
-
umie aktywnie słuchać,
-
zna zasady kulturalnej dyskusji,
-
umie wyrazić swoje zdanie. |
|
Kształtowanie umiejętności samodzielnego planowania swojej
pracy. |
Uczeń:
-
planuje swój czas wolny,
-
planuje swój czas pracy,
-
zna zasady higieny pracy umysłowej. |
|
Doskonalenie nawyku bezpiecznego poruszania się w szkole. |
Uczeń:
-
zna i stosuje zasady bezpiecznego poruszania się
w szkole,
- umie
zachować się w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa własnego
i innych. |
|
Kształtowanie samodyscypliny. |
Uczeń:
-
zna swoje mocne i słabe strony,
-
umie zachować się w różnych sytuacjach,
-
dostrzega własne potrzeby i możliwości. |
|
Rozwijanie zainteresowań historią swojej szkoły i historią
swojego miasta. |
Uczeń:
-
zna swoje najbliższe środowisko,
-
zna historię swojej szkoły, swojego miasta,
-
zna sylwetkę patrona swojej szkoły. |
|
Klasa V
|
|
Nabywanie umiejętności rozwiązywania konfliktów w różnych
dziedzinach życia, radzenia sobie z własnymi emocjami. |
Uczeń:
-
umie słuchać innych i stara się rozumieć ich uczucia,
-
jest tolerancyjny, szanuje poglądy i przekonania drugiego
człowieka. |
|
Uczenie poszanowania godności osobistej, nietykalności
cielesnej, szacunk dla innych. |
Uczeń:
-
nie przejawia zachowań agresywnych w mowie i czynach,
-
zachowuje się asertywnie,
-
umie rozwiązywać konflikty na drodze negocjacji. |
|
Kształtowanie aktywnego i krytycznego odbioru dóbr kultury. |
Uczeń:
-
ma potrzebę korzystania z dóbr kultury,
-
umie dokonać krytycznego wyboru programu telewizyjnego,
czasopisma. |
|
Wyrabianie nawyków zdrowego stylu życia. |
Uczeń:
-
przestrzega zasad higienicznego stylu życia,
-
rozpoznaje produkty szkodliwe dla zdrowia,
-
wie, jak unikać nałogów. |
|
Rozwijanie zainteresowań historią własnego regionu. |
Uczeń:
-
zna historię swojego miasta i regionu, miejscowe legendy,
-
zna najważniejsze zabytki swojego miasta, regionu,
-
zna sylwetki wybitnych mieszkańców swojego miasta
i regionu. |
|
Klasa VI
|
|
Kształtowanie aktywności intelektualnej, odwagi i wiary w
siebie oraz odporności psychicznej. |
Uczeń:
-
ma świadomość swoich wad i zalet,
-
zna sposoby radzenia sobie ze stresem,
-
ma świadomość życiowej użyteczności przedmiotów szkolnych
oraz spójności wszystkich dziedzin wiedzy. |
|
Rozbudzanie dążenia do osiągania celów i odnalezienia
własnej drogi życiowej. |
Uczeń:
-
zna swoje potrzeby i potrafi ocenić własne możliwości,
-
umie pokonywać trudności,
-
umie dokonywać właściwych wyborów i przewidywać
skutki swoich zachowań,
-
umie ponosić odpowiedzialność za swoje czyny. |
|
Rozwijanie postawy szacunku, zrozumienia i chęci niesienia
pomocy. |
Uczeń:
-
umie współdziałać z innymi ludźmi, jest przyjazny
i życzliwy,
-
okazuje szacunek i chętnie pomaga potrzebującym,
-
dostrzega potrzeby własne i innych,
-
przyjmuje pomoc jako objaw koleżeństwa i stara się ją
odwzajemnić. |
|
Wyrabianie nawyków zdrowego stylu życia. |
Uczeń:
-
zna zagrożenia współczesnego świata,
-
nie ulega nałogom, umie odmawiać,
- zna
konsekwencje zdrowotne palenia tytoniu, picia alkoholu,
zażywania narkotyków, |
|
Budzenie postawy patriotycznej. |
Uczeń:
- rozumie
potrzebę uczestniczenia w obchodach świąt państwowych,
-
zna najważniejsze instytucje państwowe,
-
zna sylwetki wielkich Polaków.
|
|
ABSOLWENT Szkoły Podstawowej Nr 2 we Wschowie to człowiek
tolerancyjny, dbający o bezpieczeństwo własne i innych, aktywny,
ciekawy świata, uczciwy i prawy, kulturalny, obowiązkowy,
samodzielny, promujący zdrowy styl życia.
VI.
Zasady współpracy
wychowawczej z rodzicami
W pracy wychowawczej nauczycieli elementem niezwykle ważnym i
pożądanym jest uczestniczenie rodziców w życiu szkoły. Podstawą
współpracy rodziców i szkoły jest partnerstwo, oparte na wzajemnym
poszanowaniu praw i obowiązków.
Wychowanie jest tym skuteczniejsze, im mocniej opiera się na
współdziałaniu nauczycieli i rodziców w odniesieniu do wszystkich
uczniów.
Rodzice mają prawo wyboru takiej drogi edukacji i wychowania dla
swoich dzieci, która jest najbliższa ich przekonaniom i wartościom
uważanym za najważniejsze dla ich rozwoju.
Podstawowe zasady
współpracy rodziców z nauczycielami:
-
wzajemne zaufanie i życzliwość,
-
pozytywna motywacja,
-
partnerstwo,
-
jedność oddziaływania,
-
aktywność i systematyczność.
Zadania
rodziców:
-
Rodzice świadomie współpracują ze szkołą zgodnie z jej
założeniami wychowawczymi.
-
Rodzice uczestniczą w zebraniach rodziców, dniach otwartych,
prelekcjach poświęconych zagadnieniom wychowawczym.
-
Rodzice utrzymują stały kontakt z wychowawcą klasy w celu
lepszego poznania ucznia zarówno w środowisku szkolnym, jak i
domowym.
-
Rodzice dbają o odpowiedni strój i wygląd dziecka.
-
Rodzice ponoszą odpowiedzialność finansową za umyślne
zniszczenia i kradzieże dokonane w szkole przez dzieci.
Harmonogram spotkań z rodzicami
Lp. |
Rodzaj spotkania |
Termin |
Odpowiedzialni |
Forma realizacji |
|
1. |
Zebranie organizacyjne |
wrzesień |
wychowawca klasy |
|
|
2. |
Zebrania informacyjne i indywidualne konsultacje z
nauczycielami uczącymi |
październik
listopad/grudzień,
marzec
kwiecień/maj |
wychowawca pedagog, psycholog szkolny,
nauczyciele |
spotkania z
rodzicami, prelekcje, zapoznanie
z postępami uczniów
w nauce i zachowaniu, rozmowy indywidualne |
|
3. |
Zebranie na zakończenie
I semestru i indywidualne konsultacje z nauczycielami |
styczeń/luty |
dyrektor szkoły wychowawca pedagog, psycholog szkolny,
nauczyciele |
spotkanie z
rodzicami, prezentacja dorobku uczniów i szkoły, rozmowy
indywidualne |
|
Proponowana tematyka prelekcji dla rodziców:
-
„Dyskalkulia, dysleksja – niemoc w uczeniu się”.
-
„Problem agresji wśród dzieci i młodzieży. Reakcje i sposoby
oddziaływań”.
-
„Jak pomóc dziecku w nauce j. angielskiego?”
-
„Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo – co powinniśmy wiedzieć?”
-
„Wpływ przemocy pokazywanej w mediach oraz grach komputerowych
na psychikę dziecka”.
Tematyka prelekcji jest sprawą otwartą. Może ulegać modyfikacjom,
zgodnie z potrzebami wszystkich podmiotów szkoły.
VII.
Harmonogram stałych
uroczystości, imprez szkolnych
Ceremoniał szkolny
Ceremoniał szkolny to opis przeprowadzenia uroczystości z udziałem
sztandaru szkolnego i samej celebry sztandaru, stanowi integralną
część z przyjętą tradycją szkolną oraz harmonogramem uroczystości
imprez szkolnych. Jest ważnym rozdziałem Programu Wychowawczego.”
1.
Sztandar Szkoły dla społeczności szkolnej jest symbolem Polski –
Narodu – Ziemi, symbolem Małej Ojczyzny, jaką jest szkoła i jej
najbliższe środowisko. Uroczystości z udziałem sztandaru wymagają
zachowania powagi i właściwych postaw jego poszanowania.
-
Uczestnictwo w poczcie sztandarowym to najbardziej honorowa
funkcja uczniowska w szkole, dlatego w jego składzie winni
znajdować się uczniowie o nienagannej postawie; godni takiego
zaszczytu.
-
Skład osobowy pocztu sztandarowego:
a)
chorąży – uczeń wyróżniający się wynikami w nauce i wzorową postawą
uczniowską,
b)
asysta – dwie uczennice wyróżniające się wynikami w nauce i wzorową
postawą uczniowską.
-
Kandydatury składu są przedstawione przez wychowawców klas na
czerwcowej radzie pedagogicznej i przez nią zatwierdzone.
-
Kadencja pocztu trwa rok – począwszy od dnia uroczystego
rozpoczęcia roku szkolnego.
-
Po skończeniu kadencji uczniowie otrzymują pamiątkowe nagrody
(wręczane publicznie).
-
Decyzją Rady Pedagogicznej uczniowie mogą być odwołani ze składu
pocztu sztandarowego. W takim przypadku należy dokonać wyboru
uzupełniającego.
-
Insygnia pocztu sztandarowego:
a)
biało-czerwone szarfy założone przez prawe ramię i wiązane pod
lewym, kolorem białym do góry.
-
Chorąży i asysta powinni być ubrani odświętnie. Uczeń – ciemne
garniturowe spodnie, biała koszula (dopuszczalna kamizelka lub
garnitur). Uczennice – białe bluzki, ciemne spódnice
(dopuszczalne żakiety).
-
Udział sztandaru w uroczystościach na terenie szkoły dotyczy
głównie:
a)
Uroczystości rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego
b)
Uroczystości rocznicowych – Konstytucji 3 Maja i Odzyskania
Niepodległości.
c)
Ceremonii ślubowania pocztu sztandarowego.
d)
Ceremonii ślubowania klas pierwszych,
e)
Święta Patrona Szkoły.
-
Sztandar szkoły może brać udział w uroczystościach rocznicowych
organizowanych przez administrację samorządową i państwową oraz
w uroczystościach religijnych: mszy św. uroczystościach
pogrzebowych i innych.
HARMONOGRAM
STAŁYCH UROCZYSTOŚCI I IMPREZ SZKOLNYCH
„Tradycja szkolna to powtarzający się układ uroczystości, imprez i
zwyczajów zaakceptowany do realizacji przez uczniów, nauczycieli,
rodziców. Ma na celu organizację życia szkoły, realizację celów
wychowawczych oraz integrację społeczności szkoły.”
Lp. |
Cele i wartości |
Zadania wychowawcze |
Sytuacje
|
Osoby odpowiedzialne |
Termin |
1. |
Ojczyzna
Patriotyzm
Wolność – Niepodległość
Szacunek do przeszłości, wartości, symboli narodowych.
Solidarność. |
·
Dbałość o tradycję
i ceremoniał szkoły.
·
Wykształcenie szacunku dla symboli narodowych i
przeszłości.
·
Wyrobienie postaw patriotycznych
i solidarności
z pokrzywdzonymi. |
·
Uroczysta inauguracja roku szkolnego.
· Rocznica
wybuchu II wojny światowej.
. |
dyrekcja
|
1 IX
|
2. |
Ochrona
i szacunek dla przyrody.
Sumienność
Pracowitość.
Praca dla innych. |
·
Kształtowanie postawy ekologicznej.
·
Dbałość o estetykę otoczenia.
·
Wdrażanie do pracy na rzecz środowiska i społeczeństwa.
·
Wyrobienie właściwego stosunku do przyrody. |
·
Akcja „sprzątanie świata”. |
dyrekcja
n-le
przyrody |
IX |
3. |
Pamięć.
Tradycja.
Szacunek.
Dobre obyczaje.
Wspólnota. |
·
Wyrabianie szacunku do tradycji.
·
Integracja dzieci, rodziców, nauczyciel poprzez
ceremoniał przyjęcia uczniów do poszczególnych grup
wiekowych.
·
Rozwijanie samorządności uczniów |
·
Dzień Patrona.
· Ślubowanie
klas pierwszych. |
dyrekcja
wych. klas I |
poł. IX |
4. |
Szacunek.
Dobre obyczaje.
Wspólnota. |
·
Kształcenie właściwej postawy wobec odmiennych płci.
·
Dbałość o wzajemne relacje między uczniami.
·
Kształcenie umiejętności dobrej zabawy. |
· Dzień
Chłopaka. |
SU |
30 IX |
5. |
Nauka.
Wykształcenie.
Szacunek.
Pamięć.
Dobre obyczaje. |
·
Kształtowanie właściwego stosunku do pracowników
oświaty.
·
Integracja środowiska szkolnego, uczenie wdzięczności
dla pracy nauczyciela. |
·
Dzień Edukacji Narodowej. |
SU, dyrekcja |
14 X |
6. |
Pamięć.
Więź
z przeszłością.
Tradycja.
Dobre obyczaje.
Patriotyzm. |
·
Pamięć o Patronie szkoły i nauczycielach, którzy odeszli
– złożenie kwiatów, zapalenie światła
·
Pamięć o bliskich.
·
Opieka nad Dębami Pamięci i Pomnikiem Kresowian. |
· Wszystkich
Świętych. |
wych. klas,
n-le religii |
koniec X,
początek IX |
7. |
Ojczyzna.
Patriotyzm.
Niepodległość.
Pokój – Wolność.
Tradycja narodowa.
Symbole. |
·
Kształtowanie postaw patriotycznych, wyrabianie szacunku
dla tradycji, przeszłości, symboli narodowych.
·
Wzbogacanie wiedzy historycznej
o chlubnej przeszłości narodu. |
· Narodowe
Święto Niepodległości. |
n-le
poloniści, wych. klas I - III |
XI |
8. |
Zabawa.
Tradycja.
Dobre obyczaje. |
·
Dbałość o tradycje
i zwyczaje szkoły.
·
Rozwijanie samorządności uczniów.
·
Integracja środowiska uczniowskiego
w grupach wiekowych. |
· Zabawy
Andrzejkowe. |
wych. klas |
koniec XI |
9. |
Tradycja szkolna
i chrześcijańska.
Obyczaje
i zwyczaje. |
·
Podtrzymywanie tradycji.
·
Kształtowanie umiejętności dawania i brania. |
·
Mikołajki. |
SU, wych.
klas |
ok. 6 XII |
10. |
Wiara.
Miłość bliźniego.
Tradycja, obyczaj.
Więzi rodzinne. |
·
Kultywowanie tradycji
bożonarodzeniowych.
·
Rozbudzanie miłości do bliźniego.
·
Praca nad sobą.
·
Wychowanie
w duchu wartości chrześcijańskich. |
·
Adwent – Boże Narodzenie – Kolęda, Jasełka. |
n-le religii |
22 XII |
11. |
Pamięć.
Szacunek dla starszych.
Dobre obyczaje. |
·
Kształtowanie szacunku dla ludzi
w podeszłym wieku.
·
Podtrzymywanie łączności między pokoleniami.
·
Kształtowanie umiejętności dawania i brania. |
·
Dzień Babci.
·
Dzień Dziadka. |
wych. klas |
21, 22 I |
12. |
Przyjaźń.
Koleżeństwo.
Dobre obyczaje. |
·
Umiejętność sprawienia radości innym.
·
Bycie dla drugiego człowieka. |
·
Walentynki. |
SU |
14 II |
13. |
Dobre obyczaje.
Tradycja.
Wspólnota.
Zabawa.
Kultura bycia. |
·
Integracja środowisk uczniowskich.
·
Umiejętność bycia w grupie i z grupą.
·
Tworzenie klimatu sprzyjającego lepszej pracy w szkole.
·
Tworzenie sytuacji kulturalnego spędzania wspólnych
chwil |
· Zabawy
karnawałowe. |
SU, wych.
klas I - III |
styczeń/ luty |
14. |
Dobre obyczaje.
Szacunek.
Tradycja. |
·
Podkreślenie roli kobiety, matki, siostry...
·
Kształtowanie szacunku dla kobiety
i jej pracy.
·
Kształtowanie umiejętności okazywania kobiecie szacunku,
miłości. |
·
Dzień Kobiet. |
wych. klas,
SU |
III
|
15. |
Tradycja.
Samodzielność.
Odpowiedzialność.
Dobre obyczaje. |
·
Rozwijanie samorządności wśród uczniów.
·
Dbałość o tradycje
i zwyczaje szkoły.
·
Kształtowanie samodzielności
i odpowiedzialności w wykonywaniu zadań. |
·
Dzień Wiosny.
·
Dzień Samorządności. |
n-le
przyrody |
ok. 21 III |
16. |
Wiedza.
Nauka.
Szacunek do przyrody.
Praca na rzecz zachowania naturalnego środowiska. |
·
Kształcenie postawy ekologicznej.
·
Uwrażliwienie na potrzebę poszanowania zasobów
naturalnych.
·
Wdrażanie do pracy na rzecz ochrony środowiska. |
·
Dzień Ziemi. |
n-le
przyrody |
22 IV |
17. |
Ojczyzna.
Patriotyzm.
Historia.
Naród.
Tożsamość. |
·
Kształtowanie postaw patriotycznych.
·
Wzbogacanie wiedzy patriotycznej
o przeszłości narodu. |
· Święto
Konstytucji 3 Maja. |
n-le
poloniści, wych. klas I - III |
koniec IV |
18. |
Nauka.
Wiedza.
Kultura. |
·
Kształtowanie świadomego odbioru wiedzy, nauki.
·
Poszanowanie dla książki i wiedzy.
·
Wychowanie świadomego młodego człowieka. |
·
Dzień Książki. |
n-le
biblioteki |
maj |
19. |
Pamięć.
Szacunek.
Rodzina.
Dobre obyczaje. |
·
Tworzenie więzi międzypokoleniowych.
·
Szacunek i pamięć dla rodziców. |
·
Dzień Matki.
·
Dzień Ojca. |
wych. klas |
26 V
23 VI |
20. |
Zdrowy styl życia.
Prawa człowieka.
Praca nad sobą. |
·
Propagowanie zdrowego stylu życia.
·
Kształtowanie poszanowania zdrowia swojego
i innych. |
·
Światowy Dzień Bez Papierosa. |
pedagog
szkolny |
V |
21. |
Wspólnota.
Rywalizacja.
Wytrwałość.
Praca nad sobą.
Uczciwość. |
·
Poszanowanie godności i praw dziecka.
·
Integracja zespołów klasowych.
·
Kształtowanie postawy fair play. |
·
Dzień Dziecka.
|
wszyscy n-le, dyrekcja |
VI |
22. |
Kultura.
Integracja.
Wiedza.
Dobre obyczaje. |
·
Propagowanie pozytywnych postaw do innych państw
i ich kultur
i obyczajów.
·
Wdrażanie do zgłębiania umiejętności posługiwania się
j. obcymi. |
·
Dni Kultury Angielskiej, Niemieckiej, |
n-le
j. niem., j. angielsk. |
V/VI |
23. |
Nauka.
Wykształcenie.
Nagroda. |
·
Dbałość o tradycję
i ceremoniał szkolny.
·
Docenienie znaczenia nauki w życiu. |
·
Zakończenie Roku Szkolnego. |
dyrekcja,
wych. klas VI |
VI |
24. |
Zdrowy styl życia.
Integracja.
Rozwijanie zainteresowań. |
·
Budzenie zainteresowań
i pasji poznawczych.
·
Wdrażanie do aktywnego wypoczynku.
·
Przestrzeganie zasad ochrony środowiska.
·
Propagowanie ruchu turystycznego. |
·
Wycieczki.
·
Biwaki.
·
Ogniska. |
wych. klas |
cały rok |
25. |
Nauka.
Kultura.
Sztuka.
Wartości estetyczne. |
·
Zapoznawanie uczniów
z dziedzictwem kultury, poznawanie różnych form sztuki.
·
Rozwijanie zamiłowań artystycznych.
·
Kulturalne zachowanie
w miejscach publicznych. |
·
Wyjścia/wyjazdy do teatru, kina, muzeum, galerii. |
wych. klas |
cały rok |
VIII. Zasady współpracy
wychowawczej ze środowiskiem lokalnym
Środowisko odgrywa ważną rolę w rozwoju osobowości ucznia. Pomocne
jest w kształtowaniu odpowiednich postaw moralnych i przygotowaniu
wychowanków do właściwych wyborów życiowych. Aby właściwie
wprowadzić uczniów w role społeczne, szkoła współpracuje z
następującymi instytucjami i organizacjami:
Lokalne władze:
-
zapraszanie przedstawicieli władz na uroczystości szkolne,
-
udział przedstawicieli władz w zajęciach tematycznych,
-
zapoznawanie uczniów z pracą urzędów.
Sąd, policja, straż miejska, straż pożarna::
-
współpraca z sądem rodzinnym i kuratorami sądowymi,
-
współpraca z dzielnicowym i specjalistą do spraw nieletnich,
-
współpraca z Powiatową Komendą Policji
-
udział w zajęciach tematycznych prowadzonych przez policję,
straż miejską, straż pożarną.
Placówki kulturalne i oświatowe:
-
współpraca z lokalnymi mediami,
-
współpraca z Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy Wschowa,
-
współpraca z Muzeum Ziemi Wschowskiej,
-
uczestnictwo w spektaklach teatralnych, lekcjach muzealnych,
lekcjach bibliotecznych, koncertach,
-
wyjścia do Domu Kultury,
-
udział w konkursach organizowanych przez te placówki,
-
współpraca z klubami sportowymi działającymi na terenie Wschowy.
Placówki oświatowo – opiekuńcze:
-
współpraca z Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w celu
pomocy uczniom z trudnościami dydaktyczno – emocjonalnymi,
-
współpraca z Domem Dziecka,
-
współpraca ze świetlicą terapeutyczną,
-
współpraca z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
i Pomocy Rodzinie, Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Caritas i innymi
organizacjami charytatywnymi w celu udzielenia pomocy rodzinom
znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej.
IX.
Cele wychowawcze Samorządu
Uczniowskiego
Samorząd Uczniowski tworzą wszyscy uczniowie szkoły. Zadania SU to:
-
uczestniczenie w realizacji zadań szkoły, w szczególności w
zakresie procesu dydaktyczno-wychowawczego uczniów,
-
reprezentowanie społeczności uczniowskiej w rozwiązywaniu
problemów wychowawczych,
-
inspirowanie i koordynacja działalności uczniowskiej.
W swojej pracy SU dąży do:
-
rozwijania umiejętności praktycznego zastosowania zasad i
procedur demokratycznych,
-
pogłębiania poczucia więzi ze wspólnotą środowiskową, lokalną i
obywatelską,
-
kształtowania poczucia odpowiedzialności za siebie i innych,
-
budowania poczucia własnej wartości i przydatności
indywidualnego i grupowego działania na rzecz dobra wspólnego,
-
tworzenia warunków do aktywnego udziału młodzieży w
rozwiązywaniu problemów szkoły i własnego środowiska
rówieśniczego,
-
zachęcania do inicjatywy i przedsiębiorczości w kreowaniu życia
szkolnego,
-
rozwijania aktywności i umiejętności współdziałania w zespole,
-
przygotowania do odpowiedzialnego i skutecznego uczestnictwa w
życiu publicznym,
-
kształtowania postawy krytycyzmu, otwartości, wyrozumiałości i
tolerancji wobec odmiennych poglądów i postaw,
-
rozbudzania zainteresowań ważnymi wydarzeniami społecznymi,
politycznymi
i gospodarczymi.
X.
System motywacyjny w wychowaniu
I. Wspieranie zachowań
pozytywnych.
1)
Nagradzane zachowania i aktywność:
a)
zauważalny postęp w pracy nad sobą,
b)
szczególna aktywność na rzecz klasy, szkoły, środowiska,
c)
wzorowa postawa etyczno – moralna np.
·
prawdomówność,
·
dzielność i odwaga w przeciwstawianiu się złu,
·
bezinteresowna pomoc,
·
tolerancja i szacunek wobec innych,
·
poszanowanie symboli narodowych,
·
punktualność,
d)
udział i sukcesy w olimpiadach, konkursach, zawodach,
·
przestrzeganie zasad właściwego zachowania,
·
celujące i bardzo dobre wyniki w nauce.
2) Stosowane nagrody i wyróżnienia:
a) pochwała ustna,
b) zapis w zeszycie pochwał i uwag,
c) pochwała dyrektora szkoły wobec społeczności uczniowskiej,
d) świadectwo z wyróżnieniem,
e) list gratulacyjny dla rodziców,
f) nagrody materialne (rzeczowe, inne).
3) Na wniosek wychowawcy klasy, zespołu wychowawczego, organizacji
uczniowskiej lub innych instytucji nagrody przyznaje: dyrektor
szkoły, rada rodziców, samorząd szkolny.
II. Eliminowanie zachowań niewłaściwych.
1) Zachowania niewłaściwe:
a)
notoryczne zaniedbywanie obowiązków uczniowskich,
b)
wandalizm,
c)
kłamstwa i oszustwa,
d)
kradzieże,
e)
palenie tytoniu i picie alkoholu,
f)
zażywanie narkotyków,
g)
agresja i przemoc,
h)
naruszanie godności innych.
2)
Działania uświadamiające:
a) rozmowa nauczyciela lub wychowawcy z uczniem,
b) rozmowa wychowawcy/pedagoga z rodzicami ucznia,
c) spisanie kontraktu, obserwacja wywiązywania się ucznia z
podjętych postanowień,
d) spowodowanie zadośćuczynienia lub naprawienie wyrządzonej szkody.
3) Zastosowanie środka zaradczego:
a)
upomnienie ustne,
b)
upomnienie pisemne,
c)
nałożenie na określony czas dodatkowych obowiązków wykonywanych na
rzecz klasy, szkoły (np. dyżur w bibliotece szkolnej, w stołówce
szkolnej),
d)
pisemna informacja o nagannym zachowaniu ucznia skierowana do
rodziców,
e)
odebranie funkcji pełnionych w klasie, szkole,
f)
udzielenie pisemnej nagany zapisanej w dokumentach szkolnych,
g)
przeniesienie ucznia do równoległej klasy,
h)
przeniesienie ucznia szkoły podstawowej (za zgodą kuratora) do innej
szkoły.
4) Do zastosowania środków zaradczych upoważnieni są:
a) społeczność klasowa, uczniowska,
b) wychowawca,
c) nauczyciele zajęć edukacyjnych,
d) pedagog,
e) dyrektor.
5) W szczególnych przypadkach dyrektor szkoły może zawiesić
zastosowanie środka zaradczego na czas próbny nie dłuższy niż 3
miesiące, jeśli uczeń uzyska poręczenie samorządu uczniowskiego,
wychowawcy klasy, rady rodziców lub rady pedagogicznej.
6) Wnioskodawca w imieniu szkoły ma obowiązek informowania
rodziców/opiekunów prawnych ucznia o zastosowaniu wobec niego środka
zaradczego.
7) Rodzice/prawni opiekunowie ucznia mają prawo odwołania się od
zastosowanego wobec niego środka zaradczego w przypadku, gdy uznają,
że jest on niewspółmierny do winy lub gdy znajdą się okoliczności
świadczące na korzyść ucznia.
8) Odwołanie rozpatruje dyrektor szkoły/wicedyrektor i powiadamia
ucznia, jego rodziców/opiekunów o decyzji w tej sprawie w terminie
14 dni od złożenia odwołania. Decyzja dyrektora/wicedyrektora w
sprawie odwołania ucznia jest ostateczna.
XI.
Działania szkoły w
przeciwstawianiu się złu, zagrożeniom i patologiom
W szkole
obowiązuje:
1)
Statut Szkoły
2)
Szkolny Program Profilaktyki.
Wychowawcy klas ściśle współpracują z rodzicami, pedagogiem
szkolnym, dzielnicowym, dyrekcją, poradnią w celu przeciwstawiania
się złu i patologiom.
XII. Metody realizacji
programu
1. Metody informacyjne:
-
pogadanka,
-
spotkania ze specjalistami,
-
wycieczki tematyczne,
-
praca w oparciu o teksty,
-
prezentacje teatralne.
2. Metody edukacyjne:
-
realizacja znanych programów z zakresu profilaktyki,
-
burza mózgów, dyskusja,
-
drama,
-
symulacje rozmaitych sytuacji życiowych,
-
techniki uzupełniania zdań, rysunki,
-
gry, zabawy dydaktyczne,
-
uroczystości,
-
projekty.
3. Metody działań alternatywnych:
-
koła zainteresowań,
-
wycieczki i imprezy szkole i klasowe,
-
festyny,
-
zajęcia i zawody sportowe.
4. Metody interwencyjne:
-
interwencje w środowisku rodzinnym ucznia,
-
pomoc psychologiczno – pedagogiczna,
-
terapia specjalistyczna indywidualna prowadzona przez specjalistę.
XIII. Monitoring i ewaluacja
Program Wychowawczy nie jest dokumentem zamkniętym. Ma ulegać
zmianom wraz ze zmieniającą się rzeczywistością. Analiza jego
skuteczności będzie polegać
na bieżącym monitorowaniu i cyklicznej ewaluacji. Monitoring to
systematyczna i rozciągnięta w czasie obserwacja sposobów realizacji
przyjętych w Programie celów i zadań wychowawczych.
Ewaluacja to pogłębiona analiza i interpretacja zebranych
danych oraz ocena wartości Programu. Badania ewaluacyjne
przeprowadza Zespół powoływany przez dyrektora szkoły, według
przyjętego harmonogramu i z zastosowaniem opracowanych kryteriów i
narzędzi, gwarantujących miarodajność i wiarygodność wyników.
Kryteria ewaluacji Programu Wychowawczego:
-
Celowość.
Czy cele wychowania zostały dobrane trafnie z uwzględnieniem
potrzeb rozwojowych ucznia szkoły podstawowej i gimnazjum?
-
Komunikatywność.
Czy Program ma przejrzystą strukturę?
Czy w sposób zrozumiały dla uczniów i rodziców formułuje cele,
zadania i formy wychowania szkolnego?
-
Realność.
Czy jest możliwy do realizacji w warunkach szkoły?
-
Aktywizacja.
Czy Program pobudza do działania wszystkich członków
społeczności szkolnej?
-
Jawność.
Czy rodzice i uczniowie znają zawarte w Programie cele i
świadomie uczestniczą w ich realizacji?
-
Efektywność.
Czy da się zaobserwować pozytywne efekty oddziaływań Programu?
-
Spójność.
Czy cele i zadania Programu Wychowawczego są spójne z celami i
zadaniami zawartymi w podstawie programowej kształcenia
ogólnego i Statutu szkoły?
Czy wszystkie dokumenty szkolne współbrzmią w założeniach i
klimacie z przyjętą w Programie koncepcją wychowawczą?
Czy plany pracy wychowawców klasowych korelują z Programem
Wychowawczym?
Narzędzia ewaluacji Programu Wychowawczego:
·
kwestionariusze do analizy dokumentacji szkolnej,
·
kwestionariusze ankiet i wywiadów,
·
arkusze obserwacyjne.
|